عالم ناسوت

ناسوت به معنای طبیعت، عالم مادی و عالم ناسوت، یعنی عالم ماده و حرکت و زمان و مکان

به عبارت دیگر عالم طبیعت و محسوسات یا عالم دنیا به عبارت دیگر خلقت جهان مادی یعنی تحقق دادن به آنچه درجهان ملکوت ترسیم شده‌است به صورت جسم یعنی آفرینش بی جان گیاه حیوان جن وانسان درقرآن بیش از ده بار از آفرینش جهان سخن رفته‌است بدینگونه که ما آسمان‌ها و زمین و آنچه میان اندو را در شش روز آفریدیم به باور برخی از فلاسفه اسلامی ناسوت نیز از۴ عالم دیگر تشکیل می‌گردد. 

عالم ملکوت

«ملکوت» به اینجا تغییرمسیر دارد.

 پیش از عالم ناسوت جهان دیگری توسط فرشتگان به وجود آمده‌است که فلاسفه از آن به عالم مثال یا صورت تعبیر نموده‌اند. عالم ملکوت همان عالم مثال است که مرتبه ظهور حقایق مجرد و لطیف با آثار و عوارض مادی نظیر شکل و مقدار است. برخی از آن به عالم ذر و گروهی آن را همان عالم برزخ می‌نامند در حالی که این دو عالم از امور مادیند و عالم ملکوت مجردست.

عالم جبروت

دراینکه آفرینش فرشتگان پیش از هر موجود دیگری بوده تردیدی نیست و آیات بسیاری درقرآن ناظر بر این امراست. علت این امرهم روشن است چون ملائکه اسباب اجرای اوامر الهی اند و تعدادشان نیز بیشمارند.

فرشتگان موجوداتی لطیف و مجردند و فاقد غرائز بلکه عقل صرفند و دقیقاً تحت اوامر الهی.

فلاسفه اسلامی این عالم را به عالم عقل یا جبروت اطلاق می‌کنند. فرشتگان دارای اقسامی و هر قسمی ازان وظایفی را به عهده دارند.

فرشتگانی که از بقیه از نظر درجاتشان به خدا نزدیک‌ترند، مقرب نامیده می‌شوند. چهار فرشته مقرب در اسلام عبارت‌اند از: جبرئیل (فرشته وحی) مسوول عالم ذر میکائیل (فرشته روزی) مسوول دنیا عزرائیل (فرشته مرگ) مسوول عالم برزخ اسرافیل (فرشته صور) مسوول رستاخیز.

عالم لاهوت

لاهوت مشتق از الله و به معانی عالم غیب، عالم الهی.

عالم لاهوت عالم خداوندی است که برهمه عوالم وجود مستولی است خداوند که درقرآن با نام الله آمده‌است بزرگترین محوراصلی قرآن کریم وادیان الهی است.

 نام خداوند الله است و بقیه اسامی او صفات اویند صفات خداوند بر دو گونه است: اول:ذات بخشی از صفات مربوط بذات خداوند است و عین ذات او می‌باشد.

مجموعه صفات ذاتی خداوند در۴صفت اصلی قابل جمع است که عبارتنداز:وحدانیت-سرمد یت-عالمیت-قادریت.

دوم:فعل بخشی از صفات مربوط بافعال خداوند است این‌گونه صفات حادث و ناشی از قدرت وعلم اویند مجموعه صفات فعل خداوند در۴صفت اصلی قابل جمع است که عبارتنداز؛ خالقیت-ربوبیت-حاکمیت-مالکیت

دو صفت قدوس وسبوح درقرآن به عنوان صفت سلبی معروف اند که مفهوم اند و تنزیه خداوند از صفات محدود ناقص و بشریست اولی تنزیه مادی و دومی تنزیه معنوی (صفات سلبیه)

شناخت انسان ، نخستين گام در راه برنامه ريزى براى سعادت و كمال اوست ؛

امّا اين مسئله در قرن اخير ـ كه عصر شكوفايى علم است ـ ، به صورت معمّايى در آمده كه انديشه بشر ، با همه پيشرفت هاى اعجاب آميزش ، در حلّ آن ، اظهار ناتوانى مى كند .

اَلِكسيس كارِل (۱۸۷۳ ـ ۱۹۴۵ م) ، متفكّر و زيست شناس فرانسوى ـ كه واضع علم «انسان شناسى» جديد و برنده دو جايزه نوبل است ـ ، حاصل تحقيقات خويش را در كتابى با عنوان انسان ، موجود ناشناخته عرضه مى كند! در بخشى از اين كتاب ، در باره ناتوانى علم از شناخت انسان ، مى خوانيم :

علومى كه از موجودات زنده به طور عام و از افراد آدمى به طور خاص بحث مى كنند ، چندان پيشرفت نكرده و هنوز در مرحله توصيف ، باقى مانده اند . حقيقت ، اين است كه انسان ، مجموعه پيچيده و مبهم و غير قابل تفكيكى است كه نمى توان آن را به آسانى شناخت و هنوز روش هايى كه بتوانند او را در اجزا و در مجموع و در روابطش با محيط خارج بشناسند ، وجود ندارند ؛ چرا كه براى چنين مطالعه اى ، دخالت تكنيك هاى فراوان و علوم مشخّصى ضرورى است ، ضمن اين كه هر يك از اين علوم ، تنها يك جنبه و يك جزء از اين مجموعه پيچيده را مطالعه مى كند و نتيجه اى خاص به دست مى دهد و تا آن جا كه تكامل تكنيكش اجازه مى دهد ، در اين راه به جلو مى رود ؛ ولى مجموعه اين مفاهيم انتزاعى ، از درك واقعيتِ آدمى، ناتوان است ؛ زيرا باز نكات پرارزش و مهمّى در تاريكى باقى مى مانند و كالبدشناسى و شيمى و فيزيولوژى و روان شناسى و علم تربيت و تاريخ و جامعه شناسى و اقتصاد و رشته هاى آنها ، به كنه وجود آدمى نمى رسند .